Αμστερνταμ Διακοπες

Υπάρχουν πολλοί και σημαντικότεροι λόγοι να επισκεφθείτε το Αμστερνταμ, εκτός από την κακόφημη συνοικία και τα πνιγμένα στον καπνό των ουσιών, «κόφι σοπς». Η πόλη δεν είχε γνωρίσει τέτοια δημιουργική έκρηξη από την εποχή του Ολλανδικού Χρυσού Αιώνα. Κατά μήκος του λιμανιού και του νότιου τμήματος της πόλης, φουτουριστικά κτίρια σχεδιασμένα από αρχιτέκτονες όπως ο Ρέντσο Πιάνο και ο Ραφαέλ Βινιόλι, βρήκαν τη θέση τους δίπλα στα αιωνόβια κανάλια.

Η πλατεία αυτή αποτελεί το πιο λαοφιλές σημείο συνάντησης της πόλης. Την ημέρα συχνάζουν εκεί καλλιτέχνες του δρόμου που παίζουν μουσική ή καταπίνουν φωτιές, ταχυδακτυλουργοί και ζογκλέρ, ενώ το βράδυ ζωντανεύει χάρη στα κλαμπ της μόδας και στα μπαρ που μένουν ανοιχτά όλη νύχτα.

Τα κτίρια που περιβάλλουν τη Leidseplein έχουν ενδιαφέρον. Το American Hotel (Leidsekade 97) φημίζεται για το καφέ του, ένα από τα πιο κομψά του Αμστερνταμ, που διατηρεί ακόμη τη διακόσμηση περασμένων εποχών. Το De Melkweg (δηλαδή, «Ο γαλαξίας»), στο Νο 234α της Lijnbaansgracht, ήταν ξακουστό στη δεκαετία του ’70 ως στέκι των χίπηδων και εναλλακτικός πολιτιστικός χώρος. Σήμερα αποτελεί κέντρο πολυμέσων και ψυχαγωγίας: προσφέρει ζωντανή μουσική, βίντεο, θέατρο, χορό και φωτογραφία.

Σε μικρή απόσταση από την πλατεία, το πάρκο Vondelpark είναι ένα άλλο μυθικό στέκι της δεκαετίας του ’70. Στο ενάμισι τετραγωνικό χιλιόμετρο που καταλαμβάνει μαζεύονταν εκατοντάδες νέοι καθημερινά για να διαδηλώσουν, να τραγουδήσουν και να κοιμηθούν κάτω από τα αστέρια. Σήμερα το Vondelpark έχει χάσει μεγάλο μέρος του «εναλλακτικού» χαρακτήρα του αλλά διατηρεί τη γοητεία του, την οποία μπορείτε να απολαύσετε ημέρα ή νύχτα, γιατί δεν κλείνει ποτέ.

Η Leidseplein μπορεί να είναι η πλούσια σε εκπλήξεις καρδιά του Αμστερνταμ, δεν διαθέτει όμως καθόλου νερό, πράγμα παράξενο για μια πόλη που μοιάζει με υδάτινο λαβύρινθο και που αποτελείται από 90 νησάκια, 1.000 γέφυρες και 160 κανάλια. Επί αιώνες τα τελευταία χρησιμοποιούνταν όχι μόνο για τη ναυσιπλοΐα αλλά και ως ανοιχτό αποχετευτικό σύστημα: εργοστάσια, σπίτια και μαγαζιά πετούσαν εκεί τα σκουπίδια και τα βρώμικα νερά τους. Ενίοτε έπεφταν στα κανάλια και οι ίδιοι οι κάτοικοι του Αμστερνταμ, κατά λάθος βεβαίως, ώσπου το 1812 αποφάσισαν ότι το πρόβλημα έπρεπε οπωσδήποτε να λυθεί: ο δήμος τοποθέτησε προστατευτικά κορδόνια στις όχθες και οι ακούσιες βουτιές ελαττώθηκαν.

Σήμερα τα κορδόνια έχουν αντικατασταθεί από μεταλλικά κιγκλιδώματα αλλά τα νερά, παρ’ ότι δεν δέχονται πλέον απορρίμματα, παραμένουν ακατάλληλα για βουτιές. Οι κάτοικοι του Αμστερνταμ θα σας πουν ότι τα κανάλια έχουν βάθος τρία μέτρα· στην πραγματικότητα, ωστόσο, αυτό καθαυτό το νερό δεν ξεπερνά το ένα μέτρο. Παρακάτω, υπάρχει άλλο ένα μέτρο λάσπης και, στον πάτο, το τελευταίο μέτρο καταλαμβάνεται από τα συσσωρευμένα ποδήλατα που έχουν καταλήξει από λάθος στα κανάλια τους τελευταίους αιώνες.

Το ιστορικό κέντρο

Τα τέσσερα αποκαλούμενα Βόρεια Κανάλια (Singel, Herengracht, Keizersgracht και Prinsengracht) σχηματίζουν παράλληλα ημικύκλια που περικλείουν το ιστορικό κέντρο του Αμστερνταμ. Το Singel έχει την ατμόσφαιρα αστικού δρόμου χάρη στα πλοιάρια-σπίτια που είναι αγκυροβολημένα κατά μήκος του. Διαθέτει έναν σπάνιο χειροκίνητο υδατοφράχτη που οι κάτοικοι της πόλης ακόμη χρησιμοποιούν για τον καθημερινό καθαρισμό των καναλιών.

Κάθε απόγευμα, μεταξύ επτά και οκτώμισι, δεκάδες υδατοφράχτες ανοίγουν διάπλατα για να ανανεωθεί το νερό. Με αυτόν τον τρόπο τα νερά του Singel δεν είναι πια τόσο αδιαφανή όσο ήταν πριν από λίγες δεκαετίες. Στην επιφάνειά τους καθρεφτίζονται οι προσόψεις σπιτιών του 17ου αιώνα: οικήματα από τούβλα, πενταώροφα κτίρια, σπίτια σχήματος καμπάνας διαδέχονται το ένα το άλλο σε εντυπωσιακή αρμονία.

Το μακρύ ανακαινισμένο κτίριο στο Νο 19 έχει μια επιγραφή που φιλοσοφεί λατινιστί: «Vita hominis similis navigante» (Η ζωή των ανθρώπων μοιάζει με ταξίδι). Τέτοιου είδους διακοσμητικά είναι το λαϊτμοτίφ των κτιρίων των Βόρειων Καναλιών. Πρόκειται για πέτρινες πλάκες που φέρουν αποφθέγματα ή μικρά ανάγλυφα. Αυτό οφείλεται στην παλαιά έλλειψη αρίθμησης των σπιτιών που ανάγκαζε τους ιδιοκτήτες τους να επιλέγουν σύμβολα εν είδει κανονικής διεύθυνσης. Το Νο 83 λ.χ. φέρει έναν κύκνο γιατί Swaan (κύκνος) ήταν το όνομα του κατόχου του, ενώ το Νο 140 είναι διακοσμημένο με δελφίνια.

Το πιο μικρό σπίτι

Συνεχίζοντας στο Singel, στο Νο 166 θα δείτε το πιο μικρό σπίτι του Αμστερνταμ και στο Νο 182 εκείνο με την «επικλινή πρόσοψη», του οποίου η περίεργη αρχιτεκτονική οφείλεται στην ανάγκη να εξοικονομηθεί χώρος.

Το Herengracht είναι, χωρίς αμφιβολία, το πιο κομψό κανάλι. Εκεί δεν επιτρεπόταν στους τεχνίτες να ανοίγουν μαγαζιά και οι χαρακτηριστικές πέτρινες πλάκες των σπιτιών είναι πιο πλούσια διακοσμημένες.

Το Keizersgracht, το Κανάλι του Αυτοκράτορα, οφείλει το όνομά του στον γερμανό αυτοκράτορα Μαξιμιλιανό, αν και κάποτε ήταν συνδεδεμένο με μια καθόλου αυτοκρατορική δραστηριότητα: το κυνήγι της φάλαινας. Οι κάτοικοι του Αμστερνταμ επιδίδονταν σε αυτό από το 1500 και στα μαγαζάκια κατά μήκος του καναλιού αποθήκευαν το πολύτιμο λάδι του κήτους. Σήμερα αυτά έχουν μετατραπεί σε πολυτελείς κατοικίες.

Το Prinsengracht, το Κανάλι του Ηγεμόνα, ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του Γουλιέλμου Α’ του Σιωπηλού. Εντονη είναι η παρουσία των πλωτών σπιτιών, τα οποία εξαπλώθηκαν κατά τη δεκαετία του ’50, όταν η τιμή των ακινήτων στο Αμστερνταμ εκτοξεύτηκε στα ύψη ενώ οι παροπλισμένες βάρκες κόστιζαν μόνο λίγα φιορίνια. Το Prinsengracht είναι επίσης το κανάλι των καφέ· με την παραμικρή υποψία ήλιου, οι κάτοικοι του Αμστερνταμ παρκάρουν τα ποδήλατά τους και συνωστίζονται στα υπαίθρια τραπεζάκια. Στο ίδιο κανάλι, που αποκαλείται και «το πιο ζωντανό μισοφέγγαρο της πόλης», βρίσκεται το σπίτι στο οποίο κρυβόταν η Αννα Φρανκ τα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και όπου έγραψε το περίφημο ημερολόγιό της (Prinsengracht 263).

Το Αμστερνταμ είναι μια υπέροχα ήρεμη πόλη που αποπνέει ανεκτικότητα και ισότητα, χαρακτηριστικά των Ολλανδών γενικότερα. Για να καταλάβει κανείς την επιείκεια που επιδεικνύουν οι κάτοικοι αυτής της χώρας προς οποιαδήποτε απόκλιση από τη νόρμα, πρέπει να ανατρέξει στον 17ο αιώνα, στον «χρυσό αιώνα» της Ολλανδίας. Τότε το Αμστερνταμ μετατράπηκε από μια μικρή, ασήμαντη πόλη σε ζωντανό οικονομικό, πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο. Μέσα σε 50 χρόνια ο πληθυσμός του τετραπλασιάστηκε, τα κανάλια από αμυντικοί τάφροι έγιναν οδικές αρτηρίες, άρχισε να χτίζεται το Βασιλικό Παλάτι που μπορείτε να θαυμάσετε στην κεντρική πλατεία Dam και όλοι οι κάτοικοι της πόλης επωφελήθηκαν από τον πλούτο των αποικιών που κατέκτησαν οι ολλανδοί ποντοπόροι.

Ο αιώνας του Ρέμπραντ

Ενδεικτικό της μακροθυμίας των Ολλανδών είναι το γεγονός ότι η χώρα διατηρεί καλύτερες σχέσεις με τις πρώην αποικίες της από οποιοδήποτε άλλο αποικιοκρατικό κράτος ενώ δεν γνώρισε τη θρησκευτική μισαλλοδοξία όπως η υπόλοιπη Ευρώπη. Μετά τη Μεταρρύθμιση δεν υπήρξε διάκριση εις βάρος ή υπέρ των Καθολικών, των Λουθηρανών, των Αρμενίων, των Εβραίων, των Αγγλικανών ή των Πρεσβυτεριανών.

Ο πλούτος γινόταν καθημερινά όλο και πιο απτός. Αυτό θα μπορούσε εύκολα να επιφέρει κοινωνικές ανισότητες όπως συνέβη στη Βρετανία με τη βιομηχανική επανάσταση. Αντ’ αυτού, εξελίχθηκαν παραλλήλως πρωτοβουλίες για την υποστήριξη των πιο φτωχών στρωμάτων.

Μπορείτε να πάρετε μια καλή ιδέα για τη ζωή των πλούσιων εμπόρων του 17ου αιώνα επισκεπτόμενοι τους φροντισμένους κήπους και τα πολυτελή δωμάτια του σπιτιού του Van Loon στο Keizersgracht που σήμερα είναι μουσείο. Η αυστηρή του όψη, από γκρίζο ψαμμόλιθο, αντικατοπτρίζει την απέχθεια των Καλβινιστών για τον εντυπωσιασμό· το εσωτερικό του όμως είναι πλούσια διακοσμημένο, όπως άρμοζε στον εύπορο ιδιοκτήτη του.

Ο ίδιος αιώνας γέννησε τη φλαμανδική σχολή στη ζωγραφική, με κύριο εκπρόσωπό της τον Ρέμπραντ (τον αγαπημένο τού Βαν Γκογκ, άλλο μεγάλο ολλανδό καλλιτέχνη του οποίου έργα μπορείτε να θαυμάσετε στο Van Gogh Museum, Paulus Potterstraat 7, ανοιχτό καθημερινά 10 π.μ. – 5 μ.μ.). Επισκεφθείτε το σπίτι όπου ο Ρέμπραντ έζησε με τη γυναίκα και τον γιο του από το 1639 ως το 1656 και που σήμερα φιλοξενεί το Museum Het Rembrandthuis (Jodenbreestraat 4, τηλ. 0031-20-5200400, ανοιχτό Δευτέρα – Σάββατο 10 π.μ. – 5 μ.μ., Κυριακή 1-5 μ.μ.). Στον πρώτο όροφο είναι συγκεντρωμένα τα έπιπλα και τα περίεργα αντικείμενα του Ρέμπραντ, ο οποίος συνέλεγε μετά μανίας από νομίσματα ως μικροπράγματα· στον δεύτερο θα δείτε τις 250 από τις 290 γκραβούρες του ζωγράφου ­ αυτοπροσωπογραφίες, τοπία, γυμνά, βιβλικά θέματα και σκίτσα του ιδίου με τη γυναίκα του.

Τον αιώνα του Ρέμπραντ η εκκλησία έπαψε να είναι ο μοναδικός «μισθωτής» καλλιτεχνών, καθώς οι πλούσιοι αστοί μπορούσαν πλέον να γίνουν μαικήνες. Τότε άλλαξε ακόμη και η θεματολογία της τέχνης, όπως θα διαπιστώσετε αν επισκεφθείτε το Rijksmuseum (Stadhouderskade 42, ανοιχτό καθημερινά 10 π.μ. – 5 μ.μ.), το πιο σημαντικό και πιο διάσημο μουσείο της Ολλανδίας. Εκεί θα δείτε, μεταξύ πολλών άλλων, μια μεγάλη συλλογή ολλανδών καλλιτεχνών του 17ου αιώνα που περιλαμβάνει έργα του Ρέμπραντ, του Βερμέερ κ.ά.

Ο Βερμέερ δεν εισήγαγε μονάχα μια νέα αντίληψη του φωτός και των χρωμάτων αλλά επιδόθηκε και στην απεικόνιση των απλών ανθρώπων. Αντί να ζωγραφίζει μόνο πλούσιους εμπόρους καθισμένους γύρω από μεγαλοπρεπή τραπέζια, «καταδεχόταν» ως θέματα για τους πίνακές του αγρότες, μάγειρες, οποιονδήποτε. Ηταν η εποχή που συντελούνταν κοσμοϊστορικές εξελίξεις στη χώρα, η αποκαλούμενη «επανάσταση χωρίς πόλεμο». Αυτή εξηγεί πλήρως τον ανέμελο, μοναδικό χαρακτήρα του σημερινού Αμστερνταμ.

Εστιατόρια: Το Αμστερνταμ είναι γευστικά κοσμοπολίτικο, κληρονομιά τού αποικιοκρατικού παρελθόντος του. Πραγματικά, θα διαπιστώσετε ότι οι «γαστρονομικές αποστολές» από όλες τις γωνιές του κόσμου είναι πολλαπλάσιες των διπλωματικών. Μόνο που όταν οι Ολλανδοί βγαίνουν έξω για φαγητό, δεν βγαίνουν για να γευτούν εδέσματα της χώρας τους· επομένως τα εστιατόρια που σερβίρουν ολλανδική κουζίνα είναι πολύ λίγα. Πρέπει να γνωρίζετε ότι οι Ολλανδοί τρώνε νωρίς, γι’ αυτό πολλά εστιατόρια κλείνουν νωρίτερα απ’ όσο φαντάζεστε.

Αν επιμένετε ολλανδικά, πηγαίνετε στο De Blauwe Hollander (Leidsekruisstraat 28, Leidseplein, τηλ. 0031-20-6233014) που μένει ανοιχτό ως τις 10 μ.μ. και το σπιτικό φαγητό του κοστίζει περίπου 22 φιορίνια το άτομο ή στο Die Port van Cleve (Nieuwezijds Voorburgwall 178, Dam, τηλ. 0031-20-6240047), ανοιχτό ως τις 9 μ.μ., περίπου 40 φιορίνια το άτομο.

Εναλλακτικά, δοκιμάστε κάποια κουζίνα που δεν υπάρχει στην Ελλάδα, λ.χ. ινδονησιακή. Στο μπαλινέζικο Lonny’s (Rozengracht 48, τηλ. 0031-20-6238950, ανοιχτό ως τις 9.45 μ.μ.) σερβιτόροι ντυμένοι με σαρόνγκ σερβίρουν κομματάκια κρέας με σάλτσα από φιστίκια, μοσχάρι με καρύδα μαγειρεμένο στον ατμό μέσα σε φύλλα μπανάνας ή ένα μενού που περιλαμβάνει πολλά πιάτα και κοστίζει περίπου 90 φιορίνια. Το Orient (Van Baerlestraat 21, τηλ. 0031-20-6734958) μένει ανοιχτό ως τις 21.15 μ.μ. και κοστίζει περίπου 40 φιορίνια το άτομο ενώ το Speciaal (Nieuwe Leliestraat 142, Jordaan, τηλ. 0031-20-6249706), που κοστίζει περίπου 45 φιορίνια το άτομο, μένει ανοιχτό ως αργά ­ 11 μ.μ.

Καφέ: Τα bruine cafe, ή «καστανά καφέ», γεννήθηκαν τον 17ο αιώνα και αμέσως έγιναν παραδοσιακά σημεία συνάντησης για ποτό και, κυρίως, για συζήτηση. Για τους κατοίκους του Αμστερνταμ το πέρασμα από ένα καφέ αποτελεί μικρό καθημερινό καθήκον. Τα αυθεντικά bruine cafe θα τα αναγνωρίσετε με την πρώτη ματιά γιατί οφείλουν το όνομά τους στο καστανό χρώμα που κυριαρχεί στη διακόσμηση: σκούροι τοίχοι (βοηθούντος και του καπνού των τσιγάρων που τους ποτίζει επί αιώνες), σκούρο καστανό ξύλο και χαμηλός φωτισμός.

Μερικά από τα πιο παλαιά καφέ είναι το Cafe Chris (Bloemstraat 42), από το 1624, το Karpershoek (Martelaarsgracht 2, απέναντι από τον κεντρικό σταθμό), από το 1629, το De Druif (Rapenburg 83), από το 1636, το Papeneiland (Prinsengracht 2), από το 1642, και το δημοφιλέστατο Cafe Hoppe (Spui 18-20), από το 1670. Για τους πιστούς θαμώνες των bruine cafe, αιωνόβιων ή πρόσφατων, αυτό που προέχει είναι να τηρούνται τα έθιμα και να γίνεται σεβαστή η παράδοση: τα έπιπλα πρέπει να φέρουν εμφανή τα σημάδια του χρόνου, οι τοίχοι να είναι κιτρινισμένοι και, κυρίως, να μην υπάρχουν περιττοί θόρυβοι, συμπεριλαμβανομένης και της μουσικής, γιατί οι κάτοικοι του Αμστερνταμ τα επισκέπτονται για να ανταλλάξουν απόψεις, να διαβάσουν εφημερίδα ή να διαλογιστούν.

Προσοχή μην μπερδέψετε τα bruine cafe με ένα άλλο είδος καφενείων από τα οποία βρίθει το Αμστερνταμ: εκείνα που πουλούν μαριχουάνα και χασίς, αμφότερα νόμιμα στην Ολλανδία. Από τα πιο γνωστά και παλαιά, το The Bulldog (Leidseplein 13-17, ανοιχτό 9 π.μ. – 1 π.μ.) υποδέχεται ορδές τουριστών.

Υπαίθριες αγορές: Από το 1862, από Δευτέρα ως Παρασκευή 9.30 π.μ. – 5 μ.μ., στην πλωτή αγορά του καναλιού Singel θα δείτε βάρκες γεμάτες λουλούδια, φυτά και βολβούς παντός είδους, αναλόγως την εποχή του χρόνου. Η πιο «ολλανδική» από τις 26 αγορές του Αμστερνταμ.

Στους πάγκους της πλατείας Waterlooplein, από Δευτέρα ως Σάββατο, πωλούνται μεταχειρισμένα ρούχα και αντικείμενα. Αν έχετε τα μάτια σας ανοιχτά, θα ανακαλύψετε σχεδόν καινούργια δερμάτινα σε τιμή ευκαιρίας. Η πιο πολυσύχναστη από τις αγορές της πόλης.

Πληροφορίες:

Επίσημη ιστοσελίδα www.iamsterdam.com

Αεροδρόμιο: www.amsterdamairport.info